7524 Sayılı Kanun ile Getirilen Yeni Vergi Düzenlemeleri

Vergi mevzuatında kapsamlı değişiklikler getiren 7524 sayılı Vergi Kanunları ile Bazı Kanunlarda ve 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun (“Kanun“), 2 Ağustos 2024 tarihli Resmi Gazete’de yayımlandı. Kanun, gelir vergisi, kurumlar vergisi ve Katma Değer Vergisi (“KDV”) mevzuatında birçok önemli değişiklik içermektedir.

Kanun metnine buradan ulaşabilirsiniz.

I. Gelir Vergisi Kanunu'ndaki Değişiklikler

1. Teknogirişim Şirketi Çalışanlarına Gelir Vergisi İstisnası

Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından belirlenen kriterlere göre teknogirişim olarak kabul edilen şirketlerin çalışanlarına bedelsiz veya indirimli olarak verilen pay senetlerinin bir kısmı gelir vergisinden muaf tutulacaktır. Bu pay senetlerinin belirli süreler içinde elden çıkarılması durumunda ise vergi işverenden tahsil edilecektir. İktisap tarihinden üç yıl içinde elden çıkarma durumunda istisna edilen verginin tamamı; dört ila altı yıl içinde elden çıkarma durumunda %75’i; yedi ila on iki yıl içinde elden çıkarma durumunda ise %25’i işverenden tahsil edilecektir. Getirilen bu istisna kapsamında zamanında alınmayan vergilere ilişkin zamanaşımı süresi, pay senetlerinin elden çıkarıldığı tarihi takip eden takvim yılından itibaren başlayacaktır.

Düzenleme, 2 Ağustos 2024 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

2. Günlük Hasılat Tespitinin Gelir Vergisi Matrahının Belirlenmesinde Kullanılması

Ticari veya serbest meslek faaliyetleri nedeniyle gelir elde eden mükellefler, Vergi Usul Kanunu kapsamında yapılan periyodik yoklamalar ile günlük hasılat tespitine tabi tutulabilecektir. Bu yoklamalarda belirlenen hasılat tutarları, gelir vergisi matrahının belirlenmesinde esas alınacaktır. Aylık ortalama hasılat tutarı hesaplanarak yıllık hasılat tutarı belirlenecektir. Defter kayıtları ile bu şekilde yoklamalar neticesinde belirlenen hasılat tutarı arasında %20’yi aşan bir fark olursa, ilgili mükellef “izaha davet” edilecektir. Bu düzenleme kurumlar verisi mükellefleri hakkında da uygulanacaktır.

Düzenleme, 1 Ocak 2025 itibariyle yürürlüğe girecektir.

3. Elektronik Ticaret Faaliyetlerine İlişkin Ödemelerde Vergi Stopajı

6563 sayılı Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun kapsamında, elektronik ticaret hizmet sağlayıcılarının yaptıkları ödemeler vergi stopajına tabi olacaktır. Cumhurbaşkanı, bu ödemeler için tevkifat oranlarını belirleme yetkisine sahiptir.

Düzenleme, 1 Ocak 2025 itibariyle yürürlüğe girecektir.

II. Kurumlar Vergisi Kanunu'ndaki Değişiklikler

1. Yurt İçi Asgari Kurumlar Vergisi

Kurumlar Vergisi Kanunu’na eklenen 32/C maddesi ile getirilen yurt içi asgari kurumlar vergisi, kurumlar vergisi mükelleflerinin ödeyecekleri verginin, indirim ve istisnalar düşülmeden önceki kurum kazancının %10’undan az olamayacağını belirlemektedir. Bu hesaplama, ticari bilanço karına kanunen kabul edilmeyen giderlerin eklenmesiyle belirlenen kurum kazancı üzerinden yapılacaktır.

Bu kapsamda, tam mükellef kurumlardan elde edilen iştirak kazançları istisnası, emisyon primi istisnası, kooperatiflerde risturn istisnası, finansal kiralama şirketleri ve varlık kiralama şirketleri ile yapılan sat geri kirala işlemlerinden elde edilen kazançlara uygulanan istisna, kira sertifikası işlemlerinden doğan kazançlara ilişkin istisna, Türk Uluslararası Gemi Siciline kayıtlı gemilerin işletilmesi ve devrinden elde edilen kazançlara uygulanan istisna, Serbest Bölgeler Kanunu kapsamındaki kurumlar vergisi istisnası, girişim sermayesi fonu olarak ayrılan tutarların beyan edilen gelirin %10’una ilişkin indirim, Engelliler Hakkında Kanuna göre kurulan korumalı işyerlerinde uygulanan korumalı işyeri indirimi ve teknoloji geliştirme bölgelerinde faaliyet gösterenler için 4691 sayılı Kanun ile sağlanan Ar-Ge ve tasarım indirimleri uygulanmaya devam edecektir.

Tespit edilen yurt içi asgari kurumlar vergisinin, ilgili dönem için hesaplanan kurumlar vergisi tutarından yüksek olması halinde, hesaplanan kurumlar vergisi değil asgari kurumlar vergisi beyan edilip ödenecektir.

Ancak Kanun bu kapsamda yurt içi asgari kurumlar vergisi tutarından indirilebilecek bir kısım tutarla ilgili de düzenleme içermektedir. Buna göre;

• Yurt içi asgari kurumlar vergisi tutarı hesabında; payları borsada işlem görmek üzere ilk kez ve en az %20 oranında halka arz edilen şirketler, ihracat yapan kurumlar ve sanayi sicil belgesini haiz olup fiilen üretim faaliyetiyle iştigal eden kurumların üretim faaliyetlerinden elde ettikleri kazançlar yönünden Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 32. maddesi kapsamında uygulanan indirimli kurumlar vergisi uygulaması nedeniyle alınmayan vergi, yurt içi asgari kurumlar vergisinden indirilebilecektir.
• Kanun’un yürürlük tarihi öncesinde alınmış olan yatırım teşvik belgelerinde yer alan yatırıma katkı tutarının kullanılması nedeniyle ilgili hesap döneminde alınmayan vergi tutarı da yurt içi asgari kurumlar vergisi tutarından indirilebilecektir.

Yurt içi asgari kurumlar vergisi, geçici vergi dönemlerinde de uygulanacaktır ve ilk defa faaliyete başlayan kurumlar için üç hesap dönemi boyunca uygulanmayacaktır.

Uygulama, 2025 yılı ve sonrasındaki kazançlara uygulanmak üzere yürürlüğe girmiştir.

2. Yatırım Fon ve Ortaklıklarının Taşınmaz Kazançlarına Vergi İstisnası

Taşınmaz yatırım yapan fon ve ortaklıkların (emelilik yatırım fonları hariç), bu taşınmazlardan elde ettikleri kazançların kurumlar vergisi istisnasından yararlanabilmesi için, bu kazancın %50’sinin, ilgili hesap dönemine ilişkin kurumlar vergisi beyannamesinin verilmesi gereken ayı takip eden ikinci ayın sonuna kadar kâr payı olarak dağıtılması gerekecektir. Kar dağıtımının yapılmaması durumunda, taşınmaz kazançlarına uygulanan vergi istisnası bakımından vergi ziyaı kabul edilecektir.

Bu düzenleme, 2 Ağustos 2024 tarihinde yürürlüğe girmiş olup ilk olarak 1 Ocak 2025 tarihi itibariyle elden edilen kazançlar yönünden uygulanacaktır.

3. Yap-İşlet-Devret ve Kamu Özel İş Birliği Projeleri İçin Kurumlar Vergisi Oranı Artışı

Yap-işlet-devret modeli ve kamu özel iş birliği modeli çerçevesinde yürütülen projelerden, ilgili sözleşmeye taraf olan şirketlerce elde edilen kazançlar üzerinden uygulanacak kurumlar vergisi oranı %30’a yükseltilmiştir.

Bu düzenleme 2025 yılı ve sonrasındaki kazançlara uygulanmak üzere 2 Ağustos 2024 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

4. Serbest Bölgelerde Gelir ve Kurumlar Vergisi İstisnası

Serbest bölgelerde faaliyet gösteren işletmelerin imal ettikleri ürünlerden elde ettikleri kazançların istisnası, yalnızca bu ürünlerin yurtdışına satışından elde edilen kazançlara uygulanacaktır.

Bu düzenleme, 1 Ocak 2025 itibariyle yürürlüğe girecektir.

5. Yerel ve Küresel Asgari Tamamlayıcı Kurumlar Vergisi

Bu düzenleme, dünya genelinde elde edilen yıllık konsolide hasılatı 750 milyon Euro karşılığı Türk lirasını aşan çok uluslu işletmeler için geçerlidir. Yerel ve küresel asgari tamamlayıcı kurumlar vergisi uygulaması, büyük çok uluslu işletmelerin elde ettikleri kazançlar üzerinden hesaplanan toplam verginin asgari kurumlar vergisi oranına (%15) eşitlenmesini amaçlayan bir vergileme sistemi getirmektedir. Bu sistem, ilgili işletmelerin kazançlarının düşük vergili ülkelerde vergilendirilmesini önlemeyi hedeflemektedir.

Anılan düzenleme kapsamında, mevcut içeriği itibarıyla dört kısımdan oluşan Kurumlar Vergi Kanunu’na “Yerel ve Küresel Asgari Tamamlayıcı Kurumlar Vergisi ve Geçici Maddeler” başlıklı beşinci kısım eklenmiş ve bu kısımda Kanun kapsamına giren çok uluslu işletmelerin mükellefi oldukları yerel ve küresel asgari tamamlayıcı kurumlar vergisinin konusuna, mükelleflerine, matrahına, vergi oranına, istisna ve muafiyetlerine ve söz konusu verginin uygulanmasına yönelik diğer hususları içeren düzenlemeler yer almıştır.

Düzenleme ile Kurumlar Vergisi Kanunu’na eklenen Geçici Madde 17 kapsamında yerel ve küresel asgari tamamlayıcı kurumlar vergisinin yürürlüğüne yönelik olarak detaylı geçiş hükümlerine yer verilmiştir.

III. Katma Değer Vergisi Kanunu'ndaki Değişiklikler

1. Ticari Olmayan Araçlar İçin KDV İstisnası

Gezi, eğlence, spor ve amatör balıkçılık gibi faaliyetlerde kullanılan araçlar ile özel tekne ve yatlara verilen hizmetler KDV istisnasından çıkarılmıştır.

Düzenleme, 1 Eylül 2024 itibariyle yürürlüğe girecektir.

2. Birleşme, Devir, Bölünme ve Tür Değiştirme Durumunda Devreden KDV

İşletmenin devri, tür değiştirmesi veya Kurumlar Vergisi Kanunu uyarınca yapılan devir ve bölünme işlemleri neticesinde faaliyetini bırakan, bölünen veya infisah eden mükelleflerce yüklenilen ve indirilemeyen KDV, ancak zamanaşımı süreleri ile bağlı olmaksızın gerçekleştirilecek bir vergi incelemesi neticesinde devralan mükellef tarafından indirim konusu yapılabilecektir.

Bu düzenleme, 2 Ağustos 2024 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

3. Devreden KDV’nin İndirimi İçin Süre Sınırı

Beş takvim yılı boyunca indirilemeyen KDV, özel bir hesaba alınarak, üç yıl içerisinde yapılacak bir talep üzerine ve talep tarihinden itibaren bir yıl içinde gerçekleştirilecek vergi incelemesi sonucunda, incelemenin tamamlandığı yıla ilişkin gelir veya kurumlar vergisinin tespitinde gider olarak dikkate alınabilecektir. Mükellefin talepte bulunmaması halinde, özel hesaba alınan KDV’nin gider olarak dikkate alınması mümkün olmayacaktır.

Düzenleme, 1 Ocak 2030 tarihinde yürürlüğe girecektir.

4. KDV İadelerinde Usul Değişikliği

KDV iade taleplerinin doğru bir şekilde yapılması ve haksız KDV iadelerinin önüne geçilmesi amacıyla, KDV iade taleplerinin vergi incelemesi neticesinde gerçekleştirilmesi temel usul olarak belirlenmiştir.

Bu düzenleme, 1 Eylül 2024 itibariyle yürürlüğe girecektir.

IV. Sonuç

7524 sayılı Kanun ile gelir vergisi, kurumlar vergisi ve KDV mevzuatında önemli değişiklikler yapılmıştır. Bu düzenlemelerin mükellefler tarafından dikkatle değerlendirilmesi ve uyum sağlanması gereken adımların zamanında atılması büyük önem taşımaktadır.

Dr. iur Onur Ergönen, Yönetici Ortak